Władza rodzicielska to ogół praw i obowiązków, które przysługują rodzicom lub opiekunom dziecka i służą do zapewnienia mu odpowiedniej opieki, wychowania i warunków do rozwoju. Mają oni obowiązek dbać o dziecko, jego zdrowie i bezpieczeństwo. Władza rodzicielska kończy się wraz z osiągnięciem przez dziecko pełnoletności, ale jeśli rodzice wykonują ją nieprawidłowo, sąd może zadecydować o ograniczeniu lub odebraniu praw.
Ograniczenie praw rodzicielskich
Ograniczenie władzy rodzicielskiej oznacza pozbawienie rodzica pełnej swobody w sprawowaniu pieczy nad dzieckiem. Sąd zawsze kieruje się dobrem małoletniej osoby, które jest nadrzędną wartością prawa rodzinnego, dlatego też zakres ograniczenia zależy od danej sytuacji. Ograniczenie władzy rodzicielskiej nie powinno być przez rodzica postrzegane jako rodzaj kary: należy myśleć o nim jako o narzędziu, które zostaje wprowadzone, by chronić dziecko. Ograniczenie praw rodzicielskich jednemu lub obojgu rodziców jest konsekwencją sytuacji, w której nie mogą oni zapewnić dziecku odpowiedniej opieki ze względu na zawinione lub niezawinione okoliczności.
Do niezawinionych okoliczności należy choroba. Wyobraźmy sobie sytuację, w której rodzic musi się poddać wielomiesięcznemu leczeniu poza miejscem zamieszkania i wyklucza go to z życia rodzinnego. Wśród innych powodów uzasadniających ograniczenie praw rodzicielskich można wymienić osadzenie rodzica w zakładzie karnym lub wyjazd za granicę.
W praktyce powodem ograniczenia władzy rodzicielskiej bardzo często są konflikty między rodzicami związane z tym, że nie potrafią się oni porozumieć w kwestii wychowania. Jeśli sąd uzna, że odbija się to negatywie na dziecku, możeograniczyć władzę rodzicielską temu rodzicowi, który swoje obowiązki zaniedbuje.
Pozbawienie praw rodzicielskich
Rozwiązaniem dużo bardziej ingerującym w życie rodziny jest pozbawienie praw rodzicielskich rodzica, który niewłaściwie zajmuje się dzieckiem, a nawet stanowi dla niego poważne zagrożenie. Pozbawienie władzy rodzicielskiej następuje w sytuacji, gdy:
- dochodzi do nadużywania jej, np. zmuszania dziecka do żebrania, alienacji od otoczenia, zachęcania do szkodliwych zachowań,
- rodzice nie wykazują zainteresowania zdrowiem dziecka, jego edukacją i rozwojem, np. nie dbają o to, by chodziło do szkoły, nie leczą go w trakcie choroby,
- dochodzi do rażących zaniedbań obowiązków rodzicielskich,
- rodzice są uzależnieni lub nie dotrzymują obowiązków domowych.
Rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej nie ma żadnych praw względem dziecka: nie może podejmować decyzji dotyczących jego życia ani wpływać na jego wychowanie. Taki rodzic nie może na przykład sprzeciwić się zmianie miejsca pobytu dziecka czy skierowaniu go na leczenie.
Ograniczenie a pozbawienie praw rodzicielskich
Pozbawienie władzy rodzicielskiej skutkuje tym, że pozbawiony jej rodzic nie ma prawa podejmować decyzji w sprawie dziecka. Ograniczenie władzy rodzicielskiej powoduje zawężenie zakresu podejmowanych decyzji w sprawie dziecka do tych najistotniejszych.
Ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej nie jest dożywotnie i można wnosić o jej przywrócenie w sytuacji, w której zmienią się okoliczności i ustaną powody, dla których została ona ograniczona lub zabrana.
Kto może złożyć wniosek o pozbawienie lub ograniczenie praw rodzicielskich?
Decyzję o ograniczeniu lub pozbawieniu praw rodzicielskich podjąć może wyłącznie sąd rodzinny. Robi to w oparciu o:
- wniosek jednego z rodziców,
- zawiadomienie przez inne instytucje, np. policję, pracowników MOPS czy szkołę.
Informacje o podejrzeniu nieprawidłowego wykonywania władzy rodzicielskiej mogą więc przekazać organizacje zajmujące się prawami dzieci, a także takie instytucje jak opieka społeczna, szkoła, a także mogą to zrobić osoby postronne (np. sąsiedzi czy członkowie dalszej rodziny). Sądy bardzo poważnie podchodzą do takich informacji i mogą wszcząć postępowanie o ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich z urzędu. Rodzic chcący wykazać zaniedbania drugiej strony lub broniący się od takich zarzutów może skorzystać z usług, które świadczy adwokat rodzinny.
Wniosek o ograniczenie lub odebranie władzy rodzicielskie
Wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej składa się do sądu rodzinnego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka. Opłata od wniosku wynosi 100 zł.
W piśmie należy opisać okoliczności, które uzasadniają ograniczenie lub odebranie praw rodzicielskich, a więc konkretne sytuacje, w których zdrowie i bezpieczeństwo dziecka było zagrożone przez nieodpowiednie zachowanie rodzica lub opiekuna. Do wniosku trzeba dołączyć odpis aktu urodzenia dziecka.
Wniosek składa się w trzech egzemplarzach. Jeden z nich zostanie dostarczony rodzicowi, którego dotyczy sprawa.
Ograniczenie praw do dziecka – pomoc adwokata
Kancelaria Leszka Pankowskiego zachęca do kontaktu rodziców i opiekunów, którzy chcieliby ograniczyć lub odebrać władzę rodzicielską drugiemu rodzicowi i potrzebują pomocy prawnika. Adwokat Bydgoszcz wspiera także rodziców, którym grozi odebranie lub ograniczenie praw i chcą wykazać w sądzie, że zarzuty pod ich adresem są bezzasadne.
Nasza kancelaria w Bydgoszczy specjalizuje się w różnych obszarach prawa rodzinnego i opiekuńczego. Zapraszamy klientów z terenu całego województwa kujawsko-pomorskiego!